امیر غدیر/ فضائل و مناقب (بخش شانزدهم) [نماز]
سابقۀ درخشان امیرالمؤمین علیه‌السلام در اسلام و مناقب بی‌پایان آن‌حضرت در طریق بندگی، دشمنان عنود و کینه‌توز را بر آن می‌داشت، با انواع حیله‌ها، ترفندها و تبلیغات مسموم، مناقب مولای متقیان را…
******************************************************
پدیدآورنده: سید علی شاهچراغی
دسته‌بندی: خطبه
امیر غدیر/ فضائل و مناقب (بخش شانزدهم)
۲ . کثرت نماز
دومین ویژگی برجستۀ حضرت علی علیه‌السلام در موضوع نماز که بزرگان تشیع و اهل سنت را به‌ثبت و نشر آن واداشته، فراوانی انجام این فریضۀ بزرگ توسط آن‌حضرت است. این کثرت و فراوانی به‌گونه‌ای است که شخصیت ممتازی چون امام سجاد علیه‌السلام که خود، زینت عابدان و آقای سجده‌کنندگان می‌باشد، پس از نظر افکندن به‌‌کتاب عبادات امیر مؤمنان علیه‌السلام با غبطه و اندوه بسیار، از نقصان عبادت خویش بگوید و مرتبه و مقام والای جد مطهرش را این‌گونه بستاید:
«مَنْ يَقْوَى عَلَى عِبَادَةِ عَلِيٍّ ع[۱]؛ چه کسی توان عبادت علی علیه‌السلام را دارد!».
امام باقر علیه‌السلام نیز در کلامی گهربار، گر چه شبیه‌ترین مردمان به‌امیر مؤمنان علیه‌السلام را پدر ارجمندش، حضرت زین‌العابدین علیه‌السلام معرفی میکند، اما با این وجود بر بی‌رقیب بودن علی‌بن ابی‌طالب علیه‌السلام تأکید می‌نماید.
«وَ مَا أَطَاقَ عَمَلَهُ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ؛[۲] هیچ‌یک از مردم توان عمل علی علیه‌السلام را نداشته است».
در این‌باره از أنس‌بن مالک، صحابی پیامبر أعظم صلی‌الله علیه و آله که در صحنه‌های مختلف، شاهد عبادت و نماز علی علیه‌السلام بوده، نقل شده است: «آیۀ «أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ ساجِداً وَ قائِماً يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ يَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ»[۳] در شأن علی علیه‌السلام نازل گردید».
فردی که این سخن را از أنس شنیده است، می‌گوید: «به‌حضور علی علیه‌السلام رفتم تا چگونگی عبادتش را ببینم. خدا را گواه می‌گیرم به‌هنگام نماز مغرب، نزدش رسیدم و او را در حال خواندن نماز مغرب با یارانش دیدم و چون نماز تمام شد، به‌خواندن تعقیب پرداخت تا آنکه برای نماز عشاء برخاست و پس از آن به‌خانه‌اش رفت. من نیز همراهش رفتم و مشاهده کردم که تمام شب را نماز گزارد و قرآن خواند. هنگام دمیدن سپیده، تجدید وضو کرد و به‌مسجد آمد و نماز صبح را با مردم خواند و تا برآمدن آفتاب بهانجام تعقیب پرداخت. سپس مردم برای کارها و مسائلشان به‌او مراجعه کردند و چون بر می‌خاستند، دو تن دیگر می‌نشستند و این کار ادامه داشت تا آنکه اذان ظهر گفته شد. در این‌هنگام برخاست، تجدید وضو کرد و نماز ظهر را همراه یارانش اقامه کرد و تا هنگام نماز عصر به‌خواندن تعقیبات پرداخت. سپس نماز عصر را با مردم گزارد. مردم برای مسائلشان به‌حضورش می‌آمدند و چون دو تن برمی‌خاستند، دو تن دیگر می‌نشستند و او همچنان بین آنان قضاوت می‌کرد و حکم می‌داد تا خورشید غروب کرد. پس بیرون آمدم و گفتم: «به‌خدا سوگند، این آیه دربارۀ او نازل شده است».[۴]
شخص دیگری که توفیق همراهی با علی علیه‌السلام را به‌دست آورده و از کثرت نماز حضرت در نیمه‌های شب، سخن گفته، نَوف بِکالی، یار و دربان مخصوص امیرالمؤمنین علیه‌السلام است[۵]. او می‌گوید:
«بِتُّ لَيْلَةً عِنْدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَكَانَ يُصَلِّي اللَّيْلَ كُلَّهُ[۶]؛ شبی از شب‌ها نزد امیر مؤمنان علیه‌السلام بودم؛ در تمام شب، مشغول نماز بود».
همچنین فردی از ام‌سعید، کنیز خانۀ امیر مؤمنان علیه‌السلام، دربارة نماز حضرت، در ماه مبارک رمضان سؤال میکند. او در پاسخ می‌گوید:
«رَمَضَانُ وَ شَوَّالٌ سَوَاءٌ يُحْيِي اللَّيْلَ كُلَّهُ[۷]؛ رمضان و شوالش یکی بود و تمام شب را بیدار می‌ماند».
چنانکه وقتی از عایشه پرسیدند: چه كسى نزد پيامبر خدا محبوب‌تر بود؟ جواب داد: فاطمه. سؤال کردند: از مردها؟ در پاسخ گفت: شوهرش، علی؛ سپس در بین فضایل بی‌شمار مولای متقیان به‌فراوانی نماز و روزۀ حضرت اشاره میکند.
«إن كانَ ما عَلِمتُ صَوّاما قَوّاما[۸]؛ آن‌مقدار که من مى‌دانم، بسیار روزه می‌گرفت و فراوان نماز می‌خواند».
امتیاز برجسته‌ای که ابن‌ابی الحدید نیز در شرح نهج‌البلاغه بر آن تأکید می‌ورزد.
«و أما العبادة فكان أعبد الناس و أكثرهم صلاة و صوما[۹]؛ اما عبادت [علی علیه‌السلام]، او عابدترین مردم بود و بیشترین نماز و روزه را در میان آنان داشت».
الف- هزار رکعت نماز
انجام هزار رکعت نماز در شبانه‌روز گواه روشن انس بی‌پایان علی علیه‌السلام با نماز و ذکر خداوند متعال است؛ عمل ارزشمندی که در طول قرون متمادی سینه به‌سینه نقل شده و در کتب روایی و تاریخ به‌یادگار مانده است. امام باقر علیه‌السلام در بیان مقامات معنوی و عبادی امام سجاد علیه‌السلام به‌این ویژگی امیرالمؤمنین علیه‌السلام تصریح میکند.
«كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يُصَلِّي فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ رَكْعَةٍ كَمَا كَانَ يَفْعَلُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع كَانَ لَهُ خَمْسُمِائَةِ نَخْلَةٍ فَكَانَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ نَخْلَةٍ رَكْعَتَيْنِ[۱۰]؛ امام سجاد علیه‌السلام در هر روز و شب، هزار رکعت نماز می‌خواند، همان‌گونه که امیرالمؤمنین علیه‌السلام چنین می‌کرد. برای حضرت، پانصد درخت نخل بود و او در کنار هر نخل، دو رکعت نماز می‌خواند».
همچنین وقتی ابوبصیر از امام صادق علیه‌السلام دربارۀ خواندن نماز نافله در ماه رمضان سؤال میکند، حضرت در پاسخ وی با بیان این مطلب که برای ماه رمضان حرمت و حقی است که هیچ یک از ماه‌های سال شبیه آن نیست، می‌فرماید:
«صَلِّ مَا اسْتَطَعْتَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّيَ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَافْعَلْ إِنَّ عَلِيّاً ع فِي آخِرِ عُمُرِهِ كَانَ يُصَلِّي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ …[۱۱]؛ هر چقدر می‌توانی در شب و روز ماه رمضان نافله بخوان، حتی اگر می‌توانی هزار رکعت در هر روز و شبش بخوانی، انجام بده؛ همانا علی علیه‌السلام در آخر عمر شریفش، هزار رکعت نماز را در هر روز و شب اقامه می‌کرد».
برکات گستردۀ نماز و علاقۀ فراوان امیرالمؤمنین علیه‌السلام به‌اقامۀ آن سبب شده تا امامان معصوم علیهم‌السلام با الگوگیری از جد بزرگوارشان به‌این عمل نیک مبادرت ورزیده و آن را استمرار بخشند، چنانکه در حالات امام سجاد علیه‌السلام مطرح شد و آن امام معصوم دربارۀ پدر گرامی‌اش حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام بیان کرده است؛ زیرا وقتی از حضرت زین‌العابدین علیه‌السلام سؤال می‌کنند: چرا تعداد فرزندان پدرتان کم هستند؟، این‌گونه پاسخ می‌دهد:
«الْعَجَبُ كَيْفَ وُلِدْتُ لَهُ كَانَ يُصَلِّي فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَمَتَى كَانَ يَتَفَرَّغُ لِلنِّسَاءِ[۱۲]؛ (از این که تعداد فرزندان پدرم کم هستند، نباید تعجب کرد، بلکه) تعجب این است که چطور من به‌دنیا آمده‌ام. مردی که در هر روز و شب، هزار رکعت نماز می‌خوانده، چگونه فرصت خلوت با همسرانش را داشته است!».
شیخ صدوق رضوان‌الله علیه نیز در کتاب «عيون أخبار الرضا عليه‌السلام» به‌نقل از اباصلت هروی، انجام این عبادت ارزنده را در حالات حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیهماالسلام آورده است.
«جِئْتُ إِلَى بَابِ الدَّارِ الَّتِي حُبِسَ فِيهَا الرِّضَا ع بِسَرَخْسَ وَ قَدْ قُيِّدَ ع فَاسْتَأْذَنْتُ عَلَيْهِ السَّجَّانَ فَقَالَ لَا سَبِيلَ لَكَ إِلَيْهِ ع قُلْتُ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّهُ رُبَّمَا صَلَّى فِي يَوْمِهِ وَ لَيْلَتِهِ أَلْفَ رَكْعَةٍ وَ إِنَّمَا يَنْفَتِلُ مِنْ صَلَاتِهِ سَاعَةً فِي صَدْرِ النَّهَارِ وَ قَبْلَ الزَّوَالِ وَ عِنْدَ اصْفِرَارِ الشَّمْسِ فَهُوَ فِي هَذِهِ الْأَوْقَاتِ قَاعِدٌ فِي مُصَلَّاهُ وَ يُنَاجِي رَبَّهُ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ فَاطْلُبْ لِي مِنْهُ فِي هَذِهِ الْأَوْقَاتِ إِذْناً عَلَيْهِ فَاسْتَأْذَنَ لِي فَدَخَلْتُ عَلَيْهِ وَ هُوَ قَاعِدٌ فِي مُصَلَّاهُ مُتَفَكِّراً …[۱۳]؛ مقابل خانه‌ای که امام رضا علیه‌السلام در سرخس در آن زندانی بود، رفتم، در حالی که ملاقات با حضرت ممنوع بود؛ لیکن از زندا‌نبان درخواست کردم که به‌من اجازۀ ورود دهد. او در جواب گفت: این امر ممکن نیست. گفتم: چرا؟ پاسخ داد: چون علی‌بن موسی در هر روز و شب، هزار رکعت نماز می‌خواند و تنها در زمانی کوتاه – در ابتدای روز، قبل از زوال و هنگام زردی خورشید – از آن فاصله می‌گیرد؛ البته در این اوقات نیز در مصلای نمازش می‌نشیند و با خداوند مناجات میکند. به‌او گفتم: پس در یکی از همین اوقات برایم اجازۀ ورود بگیر. او اجازه گرفت و من داخل شدم، در حالی‌که امام علیه‌السلام در مصلای نمازش نشسته بود و مشغول فکر بود …».
خواندن هزار رکعت نماز توسط امام رضا علیه‌السلام در روایتی که شیخ حر عاملی أعلی‌الله مقامه‌الشریف در کتاب «هداية الأمة إلى أحكام الأئمة عليهم‌السلام» نقل کرده نیز مطرح شده است.
«أَنَّهُ خَلَعَ عَلَى دِعْبِلٍ قَمِيصاً مِنْ خَزٍّ وَ قَالَ لَهُ: احْتَفِظْ بِهَذَا الْقَمِيصِ فَقَدْ صَلَّيْتُ فِيهِ أَلْفَ لَيْلَةٍ كُلَّ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ وَ خَتَمْتُ فِيهِ الْقُرْآنَ أَلْفَ خَتْمَةٍ[۱۴]؛ امام رضا علیه‌السلام به‌دعبل، پیراهنی از جنس خز را به‌عنوان خلعت بخشید و به‌او فرمود: از این لباس محافظت کن، زیرا من در این لباس در طول هزار شب، برای هر شب، هزار رکعت نماز خوانده‌ام و در آن هزار بار قرآن را ختم کرده‌ام».
لیکن نکتۀ عجیب و تأسف‌آور این است که با وجود ادلۀ متقن عقلی و نقلی دربارۀ امکان اقامۀ هزار رکعت نماز در هر شبانه‌روز و وقوع این عمل عبادی توسط حضرت علی‌بن ابی‌طالب و فرزندان مطهرش علیهم‌السلام، چگونه برخی افراد سعی و توانشان را به‌کار گرفتند تا با القای شبهه و تردید، انجام این کار را غیر قابل تصور معرفی کنند؛ اگر چه فرجام این‌گونه اقداماتشان نیز جز نشر گسترده‌تر فضایل و مناقب امیرالمؤمنین علیه‌السلام و درخشش نور تابناک مولای متقیان نبوده است، چرا که مرزبانان بیدار و آگاه مکتب تشیع با گردآوری و ارائۀ دلایل و شواهد متعدد در بیان و بنان خویش، امکان اقامۀ این تعداد نماز و نیز وقوع آن‌را تبیین نموده و در مقابل شبهه‌پراکنی‌ها ایستادگی کردند که به‌عنوان نمونه می‌توان به‌عمل سترگ و ماندگار علامۀ امینی در کتاب گرانسنگ «الغدیر» اشاره کرد. این عالم ارجمند در مواجهه با شبهۀ ابن تیمیه[۱۵] در زمینۀ عدم امکان اقامۀ این عمل عبادی و نیز مشروع نبودن این تعداد نماز در زمان محدود، بخشی از کتاب خود را به‌این موضوع اختصاص می‌دهد و نه‌تنها امکان انجام چنین عملی را آشکار می‌سازد، بلکه وقوع آن را در زندگی عالمان و عابدان امری رایج و مرسوم می‌داند و با ذکر نام کسانی که در طول شبانه‌روز، یکصد رکعت، دویست رکعت، سیصد رکعت تا هزار رکعت نماز می‌خوانده‌اند، بطلان سخنان و القائات موهوم شبهه‌پراکنان را بر ملا می‌سازد[۱۶].
بخشی از سخنان این سنگربان با اخلاص معارف دین که در کتاب الغدیر آمده، چنین است:
«امروزه ما از دوستانمان کسانی را می‌شناسیم که گاه در یک شب، گاه در یک شبانه‌روز و در کمتر از هفت ساعت، هزار رکعت نماز کامل همراه با توحید را علی‌رغم گمان ابن‌تیمیه مبنی بر عدم امکانش در یک شبانه روز اقامه می‌کنند، اقامۀ هزار رکعت نماز در شبانه‌روز مستلزم گرفتن همۀ شب نیست و نیاز به‌اقامۀ تمام شب و یا نصف آن ندارد، همچنین این مسئله مخالف سنت نیست، بلکه سنتی نبوی است که با عمل علما و اولیاء الهی تائید گشته است»[۱۷].
جالب این‌جاست که این مدافع سخت‌کوش حریم ولایت به‌‌جمع‌آوری و ثبت این دلایل و شواهد نیز بسنده نمی‌کند، بلکه خود بهانجام نماز در جوار مضجع شریف حضرت ثامن‌الحجج علی‌بن موسی علیهماالسلام اقدام میکند تا امکان خواندن هزار رکعت در شبانه‌روز را در مقام عمل به‌اثبات رساند.
حجت‌الاسلام و المسلمین قرائتی در کتاب «پرتوی از اسرار نماز» در این‌باره مطلب ذیل را به‌نقل از آیۀالله مروارید نقل کرده است:
«مرحوم علامه امینی (مؤلف کتاب الغدیر) یک ماه رمضان در حرم مطهر حضرت رضا علیه‌السلام هر شب هزار رکعت نماز می‌خواند …»[۱۸]
در این‌جا و به‌مناسبت، شایسته است، از شهید مجاهد حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابوالقاسم موسوی دامغانی – نمایندۀ مردم رامهرمز در مجلس شورای اسلامی – یاد نمود که در ضمن وصایای ارزشمند خویش[۱۹] خطاب به‌فرزندش می‌نویسد:
«شبهاي ماه مبارک رمضان، خصوصاً عيد فطر، شب تولدت هزار رکعت نماز اقامه کردم و هميشه برايت دعا کردم».
ب- تبلیغات سوء معاندان
سابقۀ درخشان امیرالمؤمین علیه‌السلام در اسلام و مناقب بی‌پایان آن‌حضرت در طریق بندگی، دشمنان عنود و کینه‌توز را بر آن می‌داشت، با انواع حیله‌ها، ترفندها و تبلیغات مسموم، مناقب مولای متقیان را انکار کرده و در صدد مخفی ساختن آن برآیند تا بشریت را از خورشید فروزان و اقیانوس بی‌کران علوی محروم سازند. سلسله اقدامات موهن و پلیدی که متأسفانه افراد جاهل و ناآگاه را به‌انحراف و رویارویی با آن امام همام نیز می‌کشانید. آنچه از متون دینی و کتب تاریخی استفاده می‌شود، گویای این حقیقت تلخ است که بسیاری از جنگجویان شرکت‌کننده در نبرد صفین، بر اثر تبلیغات سوء دستگاه اموی، نه‌تنها از فراوانی نماز علی علیه‌السلام بی‌‌اطلاع بودند بلکه اولین نمازگزار با رسول خدا صلی‌الله علیه و آله را بی‌نماز قلمداد می‌کردند و با نیّت دفاع از ساحت دین و نماز، به‌مبارزه با حضرت می‌شتافتند.
نصر بن مزاحم در کتاب «وقعۀ صفین» در این‌باره نقل میکند: «جوانی از لشکر معاویه وارد میدان شد، در حالی که رجز می‌خواند و علی علیه‌السلام را قاتل خلیفة سوم می‌دانست و به‌سبب بغض و کینه‌ای که از حضرت داشت، زبان به‌لعن و نفرین مولای متقیان گشوده بود. از این‌رو هاشم‌بن عتبه از اصحاب پیامبر صلی‌الله علیه و آله و یاران امیرالمؤمنین علیه‌السلام که در همین جنگ نیز به‌فوز شهادت دست یافت، خطاب به‌جوان شامی که برای مبارزه قدم به‌‌معرکۀ نبرد گذاشته بود، گفت: «ای جوان! تقوا پیشه کن، زیرا روزی نزد پروردگارت خواهی رفت و از آنچه در این مکان، انجام می‌دهی، بازخواست می‌شوی». جوان شامی که به‌شنیده‌های پوچ خود باور داشت، در جواب یار مخلص امیر مؤمنان گفت:
«فَإِنِّي أُقَاتِلُكُمْ لِأَنَّ صَاحِبَكُمْ لَا يُصَلِّي كَمَا ذُكِرَ لِي وَ أَنَّكُمْ لَا تُصَلُّون[۲۰]؛ همانا من با شما مبارزه می‌کنم چون برایم گفته‌اند که علی نماز نمی‌خواند و شما نیز نماز نمی‌گذارید».
هاشم‌بن عتبه در مقام دفاع از حضرت علی علیه‌السلام گفت:
«وَ أَمَّا قَوْلُكَ إِنَّ صَاحِبَنَا لَا يُصَلِّي فَهُوَ أَوَّلُ مَنْ صَلَّى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ وَ أَفْقَهُهُ فِي دِينِ اللَّهِ وَ أَوْلَاهُ بِرَسُولِ اللَّهِ وَ أَمَّا مَنْ تَرَى مَعَهُ فَكُلُّهُمْ قَارِئٌ الْكِتَابِ لَا يَنَامُونَ اللَّيْلَ تَهَجُّداً فَلَا يَغْرُرْكَ عَنْ دِينِكَ الْأَشْقِيَاءُ الْمَغْرُورُونَ[۲۱]؛ اما این سخنت که گفتی، مولای ما نماز نمی‌خواند، (بدان) همانا او اولین کسی است که همراه رسول خدا صلی‌الله علیه و آله نماز خواند و فقیه‌ترین مردم در دین خدا و نزدیک‌ترین آنان به‌پیامبر است و کسانی که همراه او می‌بینی، همگی قاریان کتاب الهی هستند که شب‌ها را بر اثر تهجد، بیدار هستند. پس مراقب باش که تیره‌بختان گمراه، تو را در دینت فریب ندهند».
در این‌هنگام، جوان که گویی پرده‌های نیرنگ و دروغ از دیدگانش کنار رفته و نور حقیقت در برابرش آشکار گشته بود، توبه نمود و به‌سوی جمعیت بازگشت.[۲۲]
ابن‌عباس نیز در برابر عمرو‌بن عاص که به‌تحریض و تحریک لشکریان شام پرداخته بود، خطبه‌ای ایراد میکند و در بخشی از آن به‌فضیلت پیشگامی علی علیه‌السلام در نماز اشاره می‌نماید.
«أَنَّ ابْنَ آكِلَةِ الْأَكْبَاد قَدْ وَجَدَ مِنْ طَغَامِ أَهْلِ الشَّامِ أَعْوَاناً عَلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ابْنِ عَمِّ رَسُولِ اللَّهِ وَ صِهْرِهِ وَ أَوَّلِ ذَكَرٍ صَلَّى مَعَهُ بَدْرِيٍّ قَدْ شَهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص كُلَّ مَشَاهِدِهِ الَّتِي فِيهَا الْفَضْل[۲۳]؛ همانا پسر زن جگرخوار، از فرومایگان شامی، یارانی برابر علی‌بن ابی‌طالب گرد آورده است؛ همو که پسر عموی رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و داماد اوست و اولین مردی بود که همراه پیامبر نماز گزارد، آن مبارز بدری که همراه رسول خدا در همۀ نبردهای دارای فضیلتش حضور یافت».
خدعۀ بنی‌امیه و غبارآلود بودن فضا از یک‌سو و ضرورت تشجیع و حفظ روحیۀ سپاه کوفه از سوی دیگر، یاران بصیر امیرالمؤمنین علیه‌السلام را حتی به‌تبیین فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای کوفیان و بیان سبقت آن‌حضرت در اسلام و نماز مجبور می‌کرد تا مبادا در معرکه‌ای چنین سخت و نفس‌گیر، القائات شوم اهل شام، سبب سستی و رخوت لشکریان اسلام شود؛ از این‌رو سعیدبن قیس همدانی که بزرگ همدانیان در عراق است و از اصحاب با وفای امیر مؤمنان علیه‌السلام به‌شمار می‌رود، در منطقة قناصرین شام که محل تلاقی سپاه علوی و أموی است، در ضمن سخنانی زیبا و دلنشین به‌یاران خویش می‌گوید:
«وَ إِنَّمَا رَئِيسُنَا ابْنُ عَمِّ نَبِيِّنَا بَدْرِيٌّ صِدْقٌ صَلَّى صَغِيراً وَ جَاهَدَ مَعَ نَبِيِّكُمْ كَبِيرا[۲۴]؛ و همانا رهبر ما، پسر عموی پیامبر ما، آن مبارز بدر و صداقت‌پیشه‌ای است که در کودکی نماز گذارد و همراه پیامبرتان در جوانی به‌جهاد پرداخت».
در حالات مالک اشتر نخعی، این مبارز باصلابت و نستوه نیز نقل شده که در صحنۀ نبرد به‌‌پیشگامی و پیشتازی امیرمؤمنان علیه‌السلام در خواندن نماز تأکید می‌ورزیده است.
«مَعَنَا ابْنُ عَمِّ نَبِيِّنَا وَ سَيْفٌ مِنْ سُيُوفِ اللَّهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ صَلَّى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَمْ يَسْبِقْهُ بِالصَّلَاةِ ذَكَرٌ حَتَّى كَانَ شَيْخاً لَمْ يَكُنْ لَهُ صَبْوَةٌ وَ لَا نَبْوَةٌ وَ لَا هَفْوَةٌ فَقِيهٌ فِي دِينِ اللَّهِ عَالِمٌ بِحُدُودِ اللَّهِ ذُو رَأْيٍ أَصِيلٍ وَ صَبْرٍ جَمِيلِ وَ عَفَافٍ قَدِيم[۲۵]؛ همراه ما پسر عموی پیامبر ما و شمشیری از شمشیرهای الهی، علی‌بن ابی‌طالب است که با رسول خدا نماز گذارد. هیچ مردی در نماز بر او سبقت نگرفت تا اینکه به دوران پیری رسید. برای او نابخردی و ناگواری و لغزشی نیست. همو که فقیه در دین خدا، آگاه از حدود الهی، صاحب رأیی اصیل، صبری زیبا و عفافی دیرینه است».
بیانات نورانی امیرمؤمنان علیه‌السلام در معرکۀ صفین نیز حکایت از توطئۀ مخوف دشمن دارد، زیرا وادار می‌شود برای زدودن ابرهای تیره و تار فریب و نیرنگ، از سبقت خویش در نماز همراه رسول خدا صلی‌الله علیه و آله بگوید:
«لَمْ يَسْبِقْنِي بِصَلَاتِي مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص أَحَد[۲۶]؛ هیچکس در نماز همراه پیامبر صلی‌الله علیه و آله بر من سبقت نگرفت».
[۱]. منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج۲، ص۴۱۰
[۲]. اماالی (صدوق)، ص۲۸۲
[۳]. «[آیا چنین کسی بهتر است] یا کسی که در طول شب با سجده و قیام، اطاعت [خدا] میکند [و] از آخرت می‌ترسد و رحمت پروردگارش را امید دارد؟»؛ زمر، ۹
[۴]. امالی (صدوق)، ص۲۸۲
[۵]. مشاهیر دانشمندان اسلام (شیخ عباس قمی- نشر اسلامیه)، ج۳، ص۸۴، مدخل ۸۳۳
[۶]. بحار الانوار، ج۴۱، ص۱۶
[۷]. مناقب آل ابی طالب (لابن شهر آشوب)، ج۲، ص۱۲۳
[۸]. سنن ترمذی (محمد بن عیسی ترمذی- ت شاکر – مکتبه و مطبعه المصطفی البابی الحلبی: مصر)، ج۵، ص۷۰۱
[۹]. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج۲، ص۱۴۲
[۱۰]. بحار الانوار، ج۴۱، ص۱۵
[۱۱]. الكافي (ط – الإسلامية)، ج۴، ص۱۵۴
[۱۲]. اللهوف على قتلى الطفوف (ترجمه فهرى)، النص، ص۹۵
[۱۳]. عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج۲، ص۱۸۳
[۱۴]. هداية الأمة إلى أحكام الأئمة عليهم السلام، ج۲، ص۲۳
[۱۵]. احمد بن حلیم معروف به‌ابن‌تیمیه حرّانی (۶۶۱-۷۲۸ق).
[۱۶]. الغدیر (علامه امینی)، ج۵، ص۲۵، باب صلاۀ ألف رکعه
[۱۷]. الغدیر (علامه امینی)، ج۵، ص۳۰
[۱۸]. پرتوی از اسرار نماز، محسن قرائتی، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ص۹۲
[۱۹]. این شهید والامقام در هنگام حملۀ هواپیماهای جنگندۀ بعثی به‌هواپیمای حامل وی و تعدادی از مسئولان نظام اسلامی در اول اسفندماه ۱۳۶۴ مشغول نگاشتن وصایای خویش بوده است.
[۲۰]. وقعه صفین، ص۳۵۴
[۲۱]. وقعه صفین، ص۳۵۵
[۲۲]. وقعه صفین، ص۳۵۵
[۲۳]. وقعه صفین، ص۳۱۸
[۲۴]. وقعه صفین، ص۲۳۷
[۲۵]. وقعه صفین، ص۲۳۸
[۲۶]. وقعه صفین، ص۳۱۴
دیدگاه خود را ثبت کنید
Want to join the discussion?Feel free to contribute!