۲۱-سبک زندگی دینی در سیره نبوی / حفاظت از امنیت روانی جامعه، آزادی
هتک و از بین بردن شخصیت انسان های آبرومند، توسط افراد بی بند و بار و حسودی صورت می گیرد که با تحقیر دیگران به دنبال کسب اعتبار و آبرو برای خود می باشند و با ابتلا به حقارت و خود کم بینی، به منظور جبران ضعف خویش…
***********************************************************************************
پدید آورنده: سید علی شاهچراغی
دسته بندی: خطبه
سبک زندگی دینی در سیره نبوی
«حفاظت از امنیت روانی جامعه، آزادی»
۳۷- اصل حفاظت از امنیت روانی جامعه
در زندگی دینی، حیثیت و حقوق افراد جامعه محترم شمرده می شود و به کسی اجازه داده نمی شود حریم شخصی افراد را مورد جستجو و کنکاش قرار دهد، تا همگان در کارهای فردی، خانوادگی و اجتماعی خویش از امنیت کامل و آسایش برخوردار باشند.
تأملی اندک در آموزه های گفتاری و رفتاری اولیاء دین، به ویژه رسول مکرم اسلام صلّى اللّه علیه و آله گویای این حقیقت است که تا چه اندازه حریم مؤمنین محترم دانسته شده است؛ در حدیثی ارزشمند از آن حضرت نقل گردیده است:
«أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَظَرَ إِلَى الْكَعْبَةِ فَقَالَ مَرْحَباً بِالْبَيْتِ مَا أَعْظَمَكَ وَ أَعْظَمَ حُرْمَتَكَ عَلَى اللَّهِ وَ اللَّهِ لَلْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنْكَ لِأَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مِنْكَ وَاحِدَةً وَ مِنَ الْمُؤْمِنِ ثَلَاثَةً مَالَهُ وَ دَمَهُ وَ أَنْ يُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوْء»[۱]
«پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله به کعبه نظر کردند و فرمودند: مرحبا به تو ای کعبه؛ چقدر تو بزرگی و چقدر حرمت تو نزد خدا بزرگ است. به خدا سوگند حرمت مؤمن، نزد خدا از حرمت تو بیش تر است؛ زیرا خداوند نسبت به تو یک چیز را حرام کرده است، امّا از مؤمن سه چیز را، جان، مال و بدگمانی به او»
اجتناب از گناه و حفظ حریم افراد
اهمیت حفظ حریم اشخاص به منظور حفظ حرمت و آبروی افراد و نیز شکل گیری و قوام امنیت اجتماعی موجب گردیده است تا در اسلام از برخی امور به عنوان گناه، تعبیر و انجام دهنده ی آن، مرتکب حرام باشد، که به مواردی از آن اشاره می گردد:
-
سوء ظن
در اسلام، مؤمنین نه تنها موظف به کنترل زبان و عدم تعرض به آبروی دیگران می باشند، بلکه سفارش می گردد، حتی در محدوده ی اندیشه و فکر نیز باید حرمت اشخاص مراعات گردد و از گمان بد نسبت به دیگران اجتناب شود؛ خداوند متعال در این زمینه می فرماید:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ»[۲]
«اى كسانى كه ايمان آورده ايد از بسيارى از گمان ها بپرهيزيد كه پاره اى از گمان ها گناه است»
از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله نیز نقل شده است:
«إنّ الله حرّم من المسلم دمه و ماله و عرضه و أن يظنّ به ظنّ السّوء»[۳]
«خداوند خون و مال و آبروی مسلمانان را بر دیگران حرام کرده و هم چنین گمان بد درباره او بردن را»
متأسفانه در جامعه ی اسلامی ما، علی رغم این گونه تأکیدات، در مواردی فراوانی گمان بد و سوء ظن، از حسن ظن بیش تر است؛ موضوعی که سبب تزلزل در روابط اجتماعی و از هم پاشیدگی آن می گردد و مناسبات فرد با دیگران را به سردی می کشاند؛ در حالی که جامعه به اعتماد متقابل و ارتباطات پاک نیازمند است.
-
تجسس
قرآن در دستور و فرمانی قاطع در اینخصوص می فرماید:
«وَلَا تَجَسَّسُوا»[۴]
«و جاسوسى نكنيد»
دستوری که اگر محترم شمرده شود و مسلمانان به رعایت آن ملزم گردند، همگان در زندگی خویش امنیت و آسایش را احساس خواهند نمود.
البته تذکر این مطلب ضروری است که اگر فردی درصدد توطئه و خیانت نسبت به مردم و نظام اسلامی برآید، حکومت اسلامی وظیفه دارد به منظور از بین بردن توطئه و خیانت، به این کار مبادرت نموده و ریشه ی فتنه را قطع نماید.
-
غیبت
از گناهان بسیار بزرگی که امنیت اجتماعی را دچار آسیب می کند، بدگویی از دیگران است؛ کاری که در قرآن با تعبیری خاص از آن نهی گردیده است:
«وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ»[۵]
«و بعضى از شما غيبت بعضى را نكند؛ آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده اش را بخورد؛ از آن كراهت داريد»
خداوند متعال در این آیه ی شریفه در قالب بیانی واضح، زشتی و کراهت سخن گفتن درباره ی دیگران و حرف زدن پشت سر آنان را با خوردن گوشت برادر مؤمن از دنیا رفته، به یک اندازه می داند که خود مبیّن حقیقت زشت و پلید این عمل می باشد.
-
تهمت
متهم ساختن شخص، به خصیصه ای که مبتلای به آن صفت نمی باشد، گناهی بزرگ و نابخشودنی است که فضای آرام جامعه را به هم می ریزد و روح اعتماد که مهم ترین عامل ثبات و امنیت در اجتماع می باشد، را از بین می برد.
-
عیب جویی
متاسفانه بسیاری افراد با دنبال کردن عیوب مردم و بازگو نمودن آن، سعی می کنند کمبودهای شخصیتی خود را جبران نمایند و در این مسیر زشت و تاریک تا بدان جا پیش می روند که اگر شخصی مبتلا به عیب خاصی نباشد، برایش عیبی در نظر می گیرند تا او را در جامعه بی آبرو نمایند؛ اقدام پلیدی که به جهت عواقب سوء آن، از جانب نبی مکرم صلی الله علیه و آله این گونه مورد نهی واقع می گردد:
«لَا تَطْلُبُوا عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ أَخِيهِ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثَرَاتِهِ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثَرَاتِهِ يَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِي جَوْفِ بَيْتِه»[۶]
«لغزشهاى مسلمانان را نجوييد كه هر كس لغزش هاى برادرش را پى جويد، خداوند لغزش هاى او را پي گيرى مى كند و هر كه را خداوند عيب جويى او نماید، رسوايش مى سازد، هر چند در اندرون خانه ی خود باشد»
و نیز سفارشی که در کتاب سنن أبى داوود از أبی جری جابر بن سلیم نقل گردیده است:
«عن أبي جري جابِر بن سليم: رَأيتُ رَجُلاً يَصدُرُ النّاسُ عَن رَأيِهِ ، لا يَقولُ شَيئا إلاّ صَدَروا عَنهُ ، قُلتُ: مَن هذا؟ قالوا: (هذا) رَسولُ اللّه ِصلى الله عليه و آله . . . قُلتُ: اِعهَدْ إلَيَّ، قالَ: لا تَسُبَّنَّ أحَدا، قالَ: فَما سَبَبتُ بَعدَهُ حُرّا و لا عَبدا و لا بَعيرا و لا شاةً. قالَ: و لا تَحقِرَنَّ شَيئا مِنَ المَعروفِ …. و إنِ امرُؤٌ شَتَمَكَ و عَيَّرَكَ بِما يَعلَمُ فيكَ فَلا تُعَيِّرْهُ بِما تَعلَمُ فيهِ؛ فإنَّما وَبالُ ذلكَ عَلَيهِ»[۷]
«ابوجرى جابر بن سليم می گوید: فردی را ديدم كه مردم از سرچشمه انديشه اش سيراب مى شوند و هر سخنى كه از دهانش خارج مى شود، آن را می گیرند. پرسيدم: اين مرد كيست؟ گفتند: او پيامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله است …. گفتم: مرا سفارشى فرماييد. فرمودند: به هيچ كس ناسزا مگو. أبي جري جابِر بن سليم می گوید: از آن پس، نه آزاده اى را دشنام دادم، نه برده اى را، نه شترى را و نه گوسفندى را. پیامبر در ادامه فرمودند: هيچ كار خوبى را كوچك مشمار و دست كم مگير … اگر كسى به تو ناسزا گفت و به عيبى كه از تو مى داند سرزنشت نمود، تو به واسطه ی عيبى كه از او سراغ دارى سرزنشش مكن؛ در اين صورت گناه، به گردن او خواهد بود»
و به این نکته باید توجه داشت که در اسلام و سیره ی نبوی، نه تنها اجتناب از عیب جویی مورد سفارش واقع گردیده است، بلکه وظیفه ای بالاتر بر دوش انسان قرار داده شده است که همانا ضرورت پوشاندن عیوب دیگران می باشد؛ واجب مهمی که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله درباره ی آن فرمودند:
«كَانَ بِالْمَدِينَةِ أَقْوَامٌ لَهُمْ عُيُوبٌ فَسَكَتُوا عَنْ عُيُوبِ النَّاسِ فَأَسْكَتَ اللَّهُ عَنْ عُيُوبِهِمُ النَّاسَ فَمَاتُوا وَ لَا عُيُوبَ لَهُمْ عِنْدَ النَّاسِ وَ كَانَ بِالْمَدِينَةِ أَقْوَامٌ لَا عُيُوبَ لَهُمْ وَ فَتَكَلَّمُوا فِي عُيُوبِ النَّاسِ فَأَظْهَرَ اللَّهُ لَهُمْ عُيُوباً لَمْ يَزَالُوا يُعْرَفُونَ بِهَا إِلَى أَنْ مَاتُوا»[۸]
«در مدينه مردمانى بودند كه دارای عیوبی بودند، اما زبان از عيب جويى مردم فرو بستند؛ پس خداوند زبان مردم را از عيب جويى آنان فرو بست. در نتيجه آن ها مردند و دیگران از عيب هاى ایشان آگاه نشدند؛ و نیز در همين شهر مردمانى بودند كه عيب آشکاری نداشتند، امّا درباره عیوب مردم سخن مى گفتند، پس خداوند در آنان عيب هايى آشكار ساخت كه تا وقتى مُردند به آن عيب ها معروف بودند»
هم چنین این حدیث نبوی صلی الله علیه و آله:
«مَن سَتَرَ عَلى مُؤمِنٍ فاحِشَةً فكأنَّما أحيا مَوؤودَةً»[۹]
«هر كس زشت كارىِ مؤمنى را بپوشاند، چنان است كه دختر زنده به گور شده اى را نجات داده باشد»
-
تولید و تکثیر شایعه
از گناهانی که متأسفانه به سبب امکانات و وسایل ارتباطی جدید، رواج یافته و امنیت سیاسی، روانی، اجتماعی و اقتصادی مردم را به هم ریخته است، تولید و نیز پخش شایعاتی است که از پایه و اساس درستی برخوردار نیست و یا در آن ها بزرگ نمایی صورت گرفته است. ابزاری که دشمنان داخلی و خارجی و یا دوستان نا آگاه و جاهل، به قصد خالی کردن دل افراد و ایجاد بدبینی نسبت به اشخاص و یا نظام اسلامی به آن دامن زده و ترویج می کنند.
در مقابل این کار زشت نیز عقوبت سختی قرار گرفته است که خداوند متعال برای گوینده و پخش کننده ی این گونه از مطالب در نظر گرفته است؛ زیرا محصول این عمل زشت و ناپسند، چیزی جز تزلزل و لغزش دل ها و ایمان های استوار و افسردگی مؤمنین و نیز هموار گردیدن راه برای دشمنان نخواهد بود.
-
تمسخر و استهزاء
خداوند در سوره ی مبارکه ی حجرات به مردان و زنان دستور می دهد:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ»[۱۰]
«اى كسانى كه ايمان آورده ايد نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند، شايد آن ها از اين ها بهتر باشند و نبايد زنانى زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ] شايد آن ها از اين ها بهتر باشند»
تمسخر و استهزاء که علامت بیماری روحی و روانی انسان است و از حس خود برتربینی و کبر و غرور آدمی سرچشمه می گیرد، عاملی مهم در ایجاد جنگ های خونین و تیره شدن روابط انسان ها با یکدیگر بوده است.
همان گونه که از آیه ی فوق استفاده می شود، لزوم دور ماندن جامعه ی اسلامی و دینی از این صفت ناپسند و توجه به ملاک حقیقی برتری، یعنی ایمان و تقوی، از دستورات مهم دین مبین اسلام می باشد.
-
سخن چینی
اثر مخرّب سخن چینی هم چون تمسخر و استهزاء فرو ریختن پایه های نظام اجتماعی و از بین رفتن دوستی و مودت بین انسان ها می باشد؛ بدین خاطر در کلام اولیاء دین، شریرترین افراد، سخن چینان معرفی گردیده اند؛ افرادی که کلامی را از کسی گرفته و برای دیگری نقل نموده و سبب ایجاد کدورت و جدایی در میان مردم می شوند. چه بسیار دوستان صمیمی که به واسطه ی این کار ناپسند و زشت، به دشمنان یکدیگر تبدیل شده و چه بسیار خانواده هایی که متلاشی و چه خون های بی گناهی که در این مسیر بر زمین ریخته شده است.
پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در این باره می فرمایند:
«أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِشِرَارِكُمْ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْبَاغُونَ لِلْبُرَآءِ الْمَعَايِبَ»[۱۱]
«آيا شما را از بدكاران تان آگاه نكنم؟ گفتند: چرا، اى پيامبر خدا. فرمود: آنان كه به سخن چينى گام برمى دارند و ميان دوستان جدایى مى افكنند و براى بى گناهان عيب تراشى مى كنند»
و در بیانی دیگر خطاب به مردم می فرمایند:
«لَا يُبْلِغُنِي أَحَدٌ مِنْكُمْ عَنْ أَصْحَابِي شَيْئاً فَإِنِّي أُحِبُّ أَنْ أَخْرُجَ إِلَيْكُمْ وَ أَنَا سَلِيمُ الصَّدْر»[۱۲].
«احدی از شما درباره هیچ یک از یاران من، سخنی که مرا نسبت به او بدبین سازد نقل نکند، چرا که دوست دارم با قلبی پاک با شما روبرو شوم»
-
بهتان
از دیگر گناهانی که در فروپاشی امنیت اجتماع مؤثر است، بهتان به افراد می باشد. این عمل زشت که در آیاتی از قرآن به آن اشاره شده است. سخن گفتن از کاری است که شخص مرتکب آن نشده است؛ هم چون دزدی، شرب خمر، زنا، خیانت و نظایر آن.
تفاوت این گناه با تهمت نیز در این است که تهمت معمولاً در محدوده ی صفات اخلاقی شکل می گیرد، اما بهتان، اتهام انجام کاری است که فرد مرتکب آن نشده است. گناهی که بر اثر آن، افراد پاکدامن زیادی از هستی ساقط گردیده و خانه نشینی و مرگ به سراغ شان آمده است؛ معصیتی که سنگینی اش از کوه ها، بلکه از آسمان ها عظیم تر می باشد و پیامبر صلی الله علیه و آله این گونه از عواقب سوءش خبر داده اند:
«مَنْ بَهَتَ مُؤْمِناً أَوْ مُؤْمِنَةً أَوْ قَالَ فِيهِ مَا لَيْسَ فِيهِ أَقَامَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى تَلٍّ مِنْ نَارٍ حَتَّى يَخْرُجَ مِمَّا قَالَ فِيه»[۱۳]
«کسي که به مرد و زن مؤمني بهتان زند و از آنچه در او نيست، سخن گويد، خدا او را در قيامت در تلّي از آتش نگه مي دارد تا آن چه را درباره ی آن شخص گفته است را ثابت نماید و از عهده اش بیرون آید»
-
القاب زشت و ناپسند
هتک و از بین بردن شخصیت انسان های آبرومند، توسط افراد بی بند و بار و حسودی صورت می گیرد که با تحقیر دیگران به دنبال کسب اعتبار و آبرو برای خود می باشند و با ابتلا به حقارت و خود کم بینی، به منظور جبران ضعف خویش، القاب زشت و ناروا را برای دیگران در نظر می گیرند.
عملی که در اسلام، انجام آن حتی نسبت به غیر مسلمانان ممنوع می باشد؛
«وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ»[۱۴]
«و به همديگر لقب هاى زشت مدهيد»
مفسرین در شأن نزول این آیه ی شریفه نقل کرده اند:
«روزى صفیه دختر حیى ابن اخطب – بانویی یهودى که بعد از ماجراى فتح خیبر مسلمان شد و به همسرى پیغمبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله در آمد – در حالى که اشک مى ریخت، خدمت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آمد. حضرت از علت آن پرسیدند. او گفت: عایشه مرا سرزنش مى کند و مى گوید: اى یهودى زاده. پیامبر فرمودند: چرا نگفتى پدرم هارون است و عمویم موسى علیه السّلام و همسرم محمد صلّى اللّه علیه و آله. در این جا بود که این آیه ی شریفه (آیهی یازدهم سوره حجرات) نازل گردید» [۱۵]
به همین جهت نیز در پایان آیه خداوند می فرماید:
«بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ»[۱۶]
«چه ناپسنديده است، نام زشت پس از ايمان»
در این بخش گناهان دیگری نیز وجود دارد که سلب امنیت اجتماعی و از بین رفتن اعتماد عمومی را موجب می شود که باید مورد توجه قرار گیرد؛ هم چون شوخی های بی جا که با ارسال پیامک های ضد اخلاقی درباره افراد و اقوام رواج یافته است و عمرهای زیادی را تباه ساخته و به حریم مقدسات، عالمان پاک و دل سوز، اقوام فداکار و غیور و عاشق اسلام و انقلاب تعدی می گردد.
۳۸- اصل آزادی
در بین نعمات الهی که به انسان ها ارزانی شده است، حق آزادی از برترین آن ها می باشد؛ نعمتی که قدر و منزلتش به درستی درک و فهم نمی گردد، مگر آن هنگام که آدمی در بند و حبس گرفتار آید؛ نعمتی که حضرت موسی علیه السّلام ارزش و توجه به آن را این گونه به بنی اسرائیل متذکر گردیدند:
«وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنجَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ»[۱۷]
«و [به خاطر بياور] هنگامى را كه موسى به قوم خود گفت: نعمت خدا را بر خود به ياد آوريد، آن گاه كه شما را از فرعونيان رهانيد [همانان] كه بر شما عذاب سخت روا مى داشتند و پسران تان را سر مى بريدند و زنان تان را زنده مى گذاشتند»
و نعمتی که خداوند متعال به سبب آن، زمان آزادی بنی اسرائیل از چنگال فرعونیان و نجات از شر طاغوتیان را با تعبیر رفیع
«أَيَّامَ اللَّهِ»[۱۸]
«روزهاى خدا»
متذکر می گردد؛ و چه روزی برای انسان پر برکت تر از این که از یوغ استعمارگران و استثمارگران آزاد باشد.
استقلال نشانه ی آزادی
توجه به این نکته نیز ضروری است که مهم ترین شاخصه ی یک جامعه ی آزاد و مستقل، بنابر مطلبی که از آیه ی بیست و نهم سوره ی مبارکه ی فتح استفاده می شود، ایستادن بر روی پای خود و توان تصمیم گیری در امور خویش می باشد؛ خداوند در این آیه ی شریفه می فرماید:
«فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ»[۱۹]
«و بر ساقه هاى خود بايستد»
درست به مانند گیاهی که روی پای خود ایستاده و به جایی تکیه و وابستگی ندارد. بر این اساس جامعه ی آزاد، جامعه ای است که ارتباطش با دیگران بر اساس منافع متقابل شکل گیرد، نه به سبب تکیه و وابستگی، آن گونه که در جوامع ضعیف شاهد آن هستیم؛ مردمانی که به تعبیر قرآن کریم، هم چون بنده ای زرخرید، قدرت بر انجام کاری ندارند:
«ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَّمْلُوكًا لاَّ يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ»[۲۰]
«خدا مثلى مى زند، بنده اى مملوک كه هيچ كارى از او برنمى آيد»
این گونه افراد و جوامع نه تنها از قدرت ذاتی برخوردار نیستند تا بتوانند در مورد خویش تصمیم بگیرند؛ بلکه از قدرت تشریعی نیز بی بهره می باشند و نمی توانند در اموال خویش تصرف نمایند.
اما جامعه ی مستقل به مانند انسانی آزاده و سرفراز، خود تصمیم می گیرد و بر اساس آن نیز عمل می نماید:
«وَمَن رَّزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ»[۲۱]
« آيا [او] با كسى كه به وى از جانب خود روزى نيكو داده ايم و از آن در نهان و آشكار انفاق مى كند يكسان است؛ سپاس خداى راست؛ بلكه بيش ترشان نمى دانند»
و نیز آیه ای دیگر و مثالی دیگر:
«وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا رَّجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لاَ يَقْدِرُ عَلَىَ شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لاَ يَأْتِ بِخَيْرٍ»[۲۲]
«و خدا مثلى [ديگر] مى زند، دو مَردند كه يكى از آن ها لال است و هيچ كارى از او بر نمى آيد و او سربار خداوند گارش مى باشد. هر جا كه او را مى فرستد خيرى به همراه نمى آورد»
شخصیتی کاملاً منفی که وجودش در بردارنده هیچ گونه خیر و برکتی نیست؛ بلکه سربار و متکی به جامعه و خانواده ی خویش است. سپس می فرماید: آیا چنین کسی، با آن فرد که زبان گویا و فصیح دارد و مرتباً به عدل و داد دعوت می کند و بر جاده صاف و راه راست قرار دارد، مساوی است:
«هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَن يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ»[۲۳]
«آيا او با كسى كه به عدالت فرمان مى دهد و خود بر راه راست است، يكسان است»
انسان آزاد آفریده شده است و در انتخاب خویش مختار است و باید از آزادی در فکر و اندیشه، آزادی بیان و قلم، آزادی در عمل، آزادی سیاسی و اجتماعی، آزادی در بحث و مناظره، آزادی در تبلیغ، آزادی در دین برخوردار باشد. اگر چه این امور تا زمانی محترم خواهد بود که به آزادی دیگران آسیبی نرسد و موجب سلب آزادی ایشان نشود. یعنی هر شخص در حوزه کار فردی خویش و یا در محدوده ی زندگی خانوادگی خویش دارای آزادی است اما اگر بخواهد این آزادی به نظام اجتماعی و حقوقی جامعه لطمه وارد سازد، آزادی اش ممنوع و مجازات او را موجب می گردد؛ بنابراین کسی حق ندارد، هر سخنی را که می خواهد بگوید و یا هر نگاهی را داشته باشد و هر رفتاری را با دیگران انجام دهد، و لو حق خداوند و سایر انسان ها از بین برود.
[۱]. بحار الأنوار، ج۶۴، ص۷۱
[۲]. حجرات/۱۲
[۳]. المحجة البيضاء، جلد۵، ص۲۶۸
[۴]. حجرات/۱۲
[۵]. حجرات/۱۲
[۶]. الكافي، ج۲، ص۳۵۵
[۷]. سنن أبي داوود، ج۴، ص۵۶، ح۴۰۸۴٫
[۸]. بحار الأنوار، ج۷۲، ص۲۱۳
[۹]. كنز العمّال، ح۶۳۸۸٫
[۱۰]. حجرات/۱۱
[۱۱]. الكافي، ج۲، ص۳۶۹
[۱۲]. مكارم الأخلاق، ص۱۷
[۱۳]. وسائل الشيعة، ج۱۲، ص۲۸۸
[۱۴]. حجرات/۱۱
[۱۵]. تفسیر نمونه، مکارم، ج۲۲، ص۱۸۰
[۱۶]. حجرات/۱۱
[۱۷]. ابراهیم/۶
[۱۸]. جاثیه/۱۴
[۱۹]. فتح/۲۹
[۲۰]. نحل/۷۵
[۲۱]. نحل/۷۵
[۲۲]. نحل/۷۶
[۲۳]. نحل/۷۶
دیدگاه خود را ثبت کنید
Want to join the discussion?Feel free to contribute!